Kuran ve Hadislerden Çıkarılan 10 Riya Tanımı
1.Güzeli çirkin, tayyibi habis yapan bir ameldir. Mesela iki farklı yerden, iki koç getirsek. Nasıl kesildiğine baktığımızda biri tayyiptir, biri habistir. Eğer Allah adına kesilmişse, o tayyipdir, helaldir. Eğer Allah adına değil de, başka bir şey adına kesilmişse, o haramdır, habistir. Dolayısıyla bir insan namaz kılabilir; namazı habis olabilir. Bir insan oruç tutar, ama orucu habis olabilir, tayyib değil. Bir insan mücahittir, cihat eder. Ama oradaki attığı adım tayyib değil, habistir. Dolayısıyla, oradaki niyet; işin kalitesini, işin rengini değiştiren en önemli şeydir. Allah adınaysa, tayyibtir, güzeldir. Değilse, habistir.
2.Riya, geceleyin yürüyen karıncanın ayak izi/debibün-neml gibi gizli ve sinsi bir hastalıktır. İfade Efendimiz’e ait. Kapkaranlık bir gece, bir kayanın üstünde, kara bir karınca… Hangi göz onu seçebilirse, riya işte böyle bir hastalık. Ne kadar sinsi anlayın. Nasıl bir tehlikeyle karşı karşıya olduğunuzun farkına varın.
3. Riya; fıska, nifaka ve küfre insanı düşüren bir felakettir. Şunu da unutmayın; Tevbe yaptıktan sonra büyük günah yoktur. Israr ettikten sonra da küçük günah yoktur. Her günahta da küfre giden bir yol vardır. İnsanın günahta ısrarı, insanı küfre bile götürebilir. Burada da riya dediğimiz o hastalığın küfre düşürebileceğini unutmayın. Bazen fıska, bazen nifaka, bazen küfre düşürür.
4.Riya; ‘desinler, demesinler, dediler, demediler,diyecekler’ şeklinde hayatı yaşamaktır. Demek ki riya sadece tek boyutlu olmuyormuş. renkten renge giriyor. Renkten renge giren bir hastalıkla karşı karşıyayız.
5.Riya, Allah’ın hukukunu korumamak ve haddi aşmaktır.
6.Riya, basit ve küçük karşılıklara talip olup, değerli ve büyük mükafatları kaybetmektir.
7.Riya, Allah’tan başkasının hoşnutluğunu kazanma düşüncesiyle amelde ihlası terk etmektir.
8. Riya, iç ve dış uyumsuzluğu, kal/dil çatışması, ruh/madde ayrışmasıdır.
9. Riya, mutlak manada kurtuluşun, akibetin hayırla neticelenmemesinin en büyük manisidir.
10.Riya, Allah’ın yapılan amelleri sahibinin yüzüne çarpıp, kabul etmeyeceği bir durumdur.
Kaynak; Muhteşem Ahlak Dersleri, Akıbet Karartan Hâl, Küçük Şirk; Riya / Muhammed Emin Yıldırım Hocaefendi (59. Ders)
