Ve insanlara güzel söz söyleyin.(Bakara / 83) Emrinin Manası

Ve insanlara güzel söz söyleyin.(Bakara / 83) Emrinin Manası

Güzel Söz:

“Ve insanlara güzel söz söyleyin.” Bu buyruğun masdar anlamına da gel­diğinden dolayı, söyleyeceğiniz söz güzel olsun, anlamında olduğu söylen­miştir. İnsanlara güzelliği bulunan söz söyleyin, takdirinde olduğu da söy­lenmiştir. O vakit bu bizzat masdar olur, masdar anlamında olmaz. Hamza ve Kisaî ise hâ ve sîn harfini üstün olarak şeklinde okumuştur.

el-Ahfeş der ki: Her ikisi de aynı anlama gelir. el-Ahfeş bu kelimenin “hüsnâ” şeklin­de okunduğunu nakletmişse de en-Nehhâs: Arapçada bu caiz olmaz. Çün­kü böyle bir ifade ancak elif lâm’lı olarak (el-hüsnâ) şeklinde olabilir. Bu, Si-beveyh’in görüşüdür. İsa b. Ömer ise “hüsünen” şeklinde okumuştur.

İbn Abbas der ki: Bunun anlamı şudur: Yani Siz insanlara karşı lâ ilahe illallah deyiniz ve onlara bunu söylemelerini emrediniz.

İbn Cüreyc de şöy­le der: İnsanlara Muhammed (s.a) hakkında doğruyu söyleyiniz. Onun (ki-tabınızdaki) niteliklerini değiştirmeyiniz.

Süfyan es-Sevrî de şöyle demekte­dir: İnsanlara marufu emrediniz, münkerden sakındırınız.

Ebu’l-Âliye de der ki: Onlara güzel söz söyleyiniz ve sizin en güzel şekilde bağışlanmanı­zı istediğiniz gibi  siz de onları en güzel şekilde bağışlayınız.

Bütün bunlar güzel ahlakın faziletli davranışlarına bir teşviktir. O bakım­dan insanın insanlara yumuşak söz söylemesi, iyiye, kötüye karşı ehl-i sün­net olana da bid’atçi olana da -yağcılık yapmaya kaçmaksızın- güleryüzlü dav­ranması gerekir. Ayrıca bu gibi kimselere karşı da onun bu sözleriyle bid’at-çinin mezhebinden hoşnud olduğunu ifade edecek şekilde konuşmaması da gerekir.

Çünkü şanı yüce Allah Hz. Mûsâ ile Hz. Harun’a:

“Ona yumuşak bir söz söyleyiniz” (Tâ-hâ, 20/44)

diye buyurmuştur. O bakımdan başkasına söz söylemek durumunda olan bir kimse bilsin ki Mûsâ ile Harun’dan daha fazi­letli değildir. Karşısındaki günahkâr da Firavn’dan daha kötü ve habis değil­dir. Allah Hz. Mûsâ ile Hz. Harun’a Firavn’a karşı yumuşaklığı emretmiştir.

Talha b. Ömer der “ki:

Ben Ata’ya şöyle dedim: Sen yanında değişik, doğru olmayan görüşlere sahip birtakım insanların toplanıp bir araya geldi­ği bir kimsesin. Ben ise hiddetli bir insanım. Onlara bazen ağır sözler söy­leyebiliyorum. Bana şöyle dedi: Hayır, böyle yapma. Yüce Allah:”İnsanla­ra güzel söz söyleyiniz” diye buyurmaktadır. Bu âyet-i kerimenin kapsamı­na yahudiler ve hristiyanlar girmektedir. Ya hanif dinine mensup olan bir kim­se nasıl girmez? Diğer taraftan Peygamber (s.a)’dan Hz. Aişe’ye şöyle dedi­ği rivayet edilmiştir:

“Çirkin söz söyleyen bir kadın olma. Çünkü çirkinlik (fu­huş) eğer erkek kılığında bir varlık olsaydı çok kötü bir erkek olurdu.” (Sadece ilk cümlesi ile Müslim,Selam 11)

Denildiğine göre bu âyet-i kerimede “insanlar” ile Muhammed (s.a) kastedilmiştir. Yüce Allah’ın şu buyruğunda olduğu gibi: “Yoksa onlar Allah’ın kendilerine lütfundan vermesi dolayısıyla insanları mı kıskanıyorlar?” (en-Nisâ, 4/54) Burada da sanki: “Peygamber (s.a)’e güzel söz söyleyin” de­nilmiş gibidir.

el-Mehdevî’nin Katade’den naklettiğine göre yüce Allahın: “Ve insanlara güzel söz söyleyin” buyruğu cihadı emreden kılıç âyetiyle neshedilmiştir. Ay­rıca bunu Ebû Nasr Abdürrahim, İbn Abbas’dan da rivayet etmiştir.

Bu âyet-i kerime ilk dönemlerde nazil olmuş, daha sonra kılıç âyeti bunu neshetmiştir.

İbn Atiyye de der ki: Bu, İslâm ümmetinin, İslâm’ın ilk dönemlerinde ben­zeri bir buyrukla muhatab alındığının delilidir. İsrailoğullarına dair haberde ve onlara verilen emirde ise herhangi bir nesh sözkonusu değildir. Doğru­sunu en iyi bilen Allah’tır.

İmam Kurtubi , el Camiu li Ahkamil Kur’an , cilt:2,syf;200,201