Kalp İle Gıybet Etmek
Bil ki, dil ile gıybet etmek haram olduğu gibi, kalp ile de gıybet etmek haramdır. Zira bir kimsenin ayıbını başkasına söylemek caiz olmadığı gibi, kendi kendine söylemek de caiz değildir. Kalp ile gıybet etmek; gözü ile kötü bir şey görmeden, kulağı ile duymadan bir kimseye su-i zanda bulunmaktır. Resûlullah buyurur ki; “Hak Teâlâ Müslümanın üç şeyini haram kılmıştır: Malını, kanını ve ona su-i zanda bulunmayı.” Yakinen bilmediğin veya adaletli kimselerden duymadığın her şey, şeytanın kalbine attığı bir vesvesedir.(Kalp İle Gıybet Etmek)
Hak Teâlâ buyurur ki: “Ey iman edenler! Eğer bir fasık size bir haber getirirse, onu araştırın.” (Hûcurat sûresi, ayet: 6)
Yani hiçbir zaman fasıkın sözüne inanmayınız, güvenmeyiniz. Şeytan gibi ona itimad yoktur. Haram, kendi kalbinde o vesveseye karar vermendir. Ama eğer kasıt olmadan, gayr-i ihtiyari kalbine gelirse, halbuki sen onu kerih görüyorsun, onun zararı olmaz. Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurur ki: “Mümin su-i zandan boş olmaz. Fakat, ancak kalbinde onu gerçek görmeyip iyiye yorumladığı zaman kurtulabilir.”
Hakikat olarak kabul etmenin alameti, o kimsenin, kalbine ağır gelmesi ve ona karşı olan hürmet ve edepte kusurlu davranmaya başlamandır. Ama eğer kalbinde, dilinde ve bütün işlerinde eski adetin üzere olursan, o vesveseyi hakikat olarak görmediğine alamettir.
Fakat adil bir kimseden işitirse, durmalı; adili de yalancı bilmemelidir. Zira fasıka, su-i zanda bulunmak caiz olmadığı gibi, adaletli bir kimseye su-i zanda bulunmak hiç caiz değildir. O kimsenin halini daha öncede bilmiyordum, şimdide bilmiyorum demelidir. Eğer aralarında çekememezlik ve düşmanlık olduğunu bilirse, (arada) durmak daha iyidir. Eğer o kimseyi adil bilirsen, ona daha çok meyletmelidir.
Kalbinde bir kimse hakkında su-i zan hasıl olan kimsenin, ona yakınlık göstermesi, ondan nefret etmesinden daha iyidir. Zira bununla şeytanı daha çok kızdırmış olur, hemde su-i zannı azalır. Yakinen bildiğin zamanda onu gıybet etmemelisin, yalnız yerde ona nasihat etmelisin. Ve nasihati sert yapmamalısın. Belki nasihat yaparken üzüntünü izhar etmelisin. Zira böylece hem bir Müslüman için üzülmüş olursun, hemde nasihati yerine getirip, her ikisininde sevabını kazanmış olursun.
Kalp İle Gıybet Etmek
Kaynak; İmam Gazali, Kimyayı Saadet, 2.Cilt, syf: 573, 574
