Suizan Nedir ?

0
2639
Suizan Nedir ?
Suizan Nedir ?

Suizan, ‘kötü zan’ demektir. Zan kelimesi ise, ‘zannetmek, ihtimal vermek, şüphe duymak’ manalarını taşır. Mümin kardeşin hakkında açık bir belge ve hükme dayanmadan onu kalben kötülükle itham etmeye denir. Dil ile yapılan gıybet gibi, kalp ile yapılan bu kötü zan da haramdır. Allah Teala Kur’anda bunu apaçık bildirmiştir:

“Ey iman edenler, zandan çok kaçının; çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir”(Hucurat, 49/12)

Hüccetü’l İslam İmam Gazali, el-İhya adlı eserinde şöyle demiştir:

“Kötü bir zan kalbine gelince, bu şeytanın senin kalbine bıraktığı bir vesvesedir. Bunu yalanlaman gerekir. Çünkü şeytan en büyük bir fasıktır. Allah Teala şöyle buyurmuştur:

“Bir fasık size bir haber getirirse, (o haberin doğruluğunu) araştırın. Yoksa bilmeyerek bir topluluğa zarar verirsiniz de, sonra işlediklerinize pişman olursunuz.” (Hucurat, 49/6) Buna binaen, İblis’i doğrulamak caiz değildir.

Kötü zannın haram olmasının sebebi; kalbin hakikatini, gizlediğini ancak allamû’l guyûb olan Allah’ın bilmesidir. Bundan dolayı başkası hakkında kötü zan yasaklanmıştır. İhtimal üzere, varsayım olarak düşünülen ve kalben hüküm verilen ‘kötü zanlar’ karşıdakine suç yükleneceğinden ve iftira olacağından, zanda bulunan kişiyi de vebal altına sokar. Bu konuda çok dikkatli olmalıyız.

Nice ilişkiler, insanların kendi kendine doğruluğu bulunmayan ihtimal üzere düşündükleri şeyler yüzünden bozuluyor. Şeytan düşündükleri şeyleri onlara süslü gösteriyor, doğru ‘zann’ettiriyor. Şeytanın apaçık bir düşman olduğunu bildiğimizde ise, kalbimize gelen bu tür düşüncelerin hangisi Rahmani hangisi şeytani bunu kolaylıkla anlayabiliriz. Elbette kalbe türlü türlü düşünceler geliyor gün içinde. Bunların gelip geçici düşünceler olduğunu farz ettiğimizde ve üzerinde durulup, bir karara varılmadığı takdirde bize bir mesuliyeti yok, çünkü insan buna engel olamaz. Bu sebeple bu tür bir anda gelip geçen şeyler bağışlanmıştır. Mesul olduğumuz nokta; kalbe gelen düşüncenin üzerinde durulması, kalben o düşünceyi sahiplenmek ve kalben o işi kararlaştırıp başkası hakkında kötü hüküm vermektir.

İmam-ı Gazali bunu, ‘gözü ile bir şeyi görmeden, kulağı ile bir şey duymadan bir kişiye su-i zanda bulunmak, kalp ile gıybet etmek’ diye adlandırmıştır.

Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem);

‘Allah Teala Müslümanın kanını, malını ve hakkında kötü zan edilmesini haram kılmıştır. Zandan sakının. Çünkü zan, sözün en yalanıdır.” Buyurmuştur. (Beyhaki)

İmam Gazali demiştir ki;
“Zanların çoğu fasıkların en fasıkı olan şeytan tarafından kalbe getirilen vesveselerden ibarettirler. Zan bir şeytan işi olduğu için de, kötü zanların çoğu iyi olan Müslümanlara karşı oluşturulur. Onun için; şeytan, zahiri hali iyi olan bir Müslüman hakkında kötü bir vesvese getirdiği zaman, o Müslümana dua etmek ve onu övmek lazımdır. Bu yapıldığı takdirde şeytan kızar ve ve vesvesesini keser.

Kötü zannın bir kötü yanı da, tecessüse yol açmasıdır. Çünkü kötü zan eden bir kimse, bu zannın hakikatini anlamak ister ve böylece işi ve hakkı olmadığı halde bir Müslümanı tarassut altına alır ve onun gizli hallerini kurcalamaya başlar. Ve bundan istediği sonucu elde edince, bu seferde iyi bir iş başarmış gibi onu gıybet etmeye başlar. Bu üç günah birbirlerini çektikleri için, Allah Teala üçünüde yukarıda bahsettiğimiz 12. Ayeti kerime’de yani tek bir ayette birlikte nehyetmiştir!

Ancak, kötü zannın konusu insanın kendisine ait bir hak ve hukuk ise ve ortada bazı emareler de mevcut ise, bu durumda kimseyi peşinen suçlu görmeden onun aleyhinde menfi bir tutum almadan ve onun mahremiyetini de bozmadan konuyu mevziî olarak (kendi şartları içinde) incelemek caizdir. (el-İhya, cilt:3)

İlginizi Çekebilir: Deizm Nedir? Deist Ne Demektir?

 

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.