– Halid b. Velid, Yemâme’deki Ezâzibe Ebî ez-Ziyâzibe üzerine yürümeden önce o sıralarda Fars hududlarını koruyan orduların kumandanı olan Hürmüz’e şu mektubu yazdı:
“Müslüman ol, kurtul! Veyâ kendin ve kavmin için zimmet akti yap ve harac vermeyi kabul et. Aksi takdirde ancak kendi nefsini kınayabilirsin. Yani suç senindir. Ben üzerinize sizin hayatı sevdiğiniz kadar ölümü seven bir kavim ile geliyorum”[1]
– Halid, Irak arazisinin bir kısmını zaptettikten sonra Hîre halkından bir kişiyi çağırdı. Onunla Medâyin’de bulunan Farslılara bir mektup gönderdi. Onlar oraya Erdeşîr’i öldürme hususunda yardımlaşmak için değişik yerlerden gelmişlerdi. Onlar Behmen Câzeveyh’i Bühresir’e öncü olarak göndermişlerdi. Behmen Câzeveyh’in beraberinde Ezâzibe isminde kendisine benzeyen birisi de vardı. Salübâ da bir kişiyi çağırdı ve ona iki mektup verdi. Bunların biri ileri gelenlere diğeri ise halka idi. Halka yollanacak olan mektup Hireli bir kişi ile gönderildi. Diğeri ise Vebatlı biri ile yollandı. Halid, Hîre halkından olan elçiye
‘İsmin nedir’.’ diye sordu. Elçi
‘İsmim Mürre’dir (acı)’ dedi. Halid
‘Şu mektubu al, Fars halkına götür. Kimbilir belki Allah onların yaşantılarını acı kılar ya da müslüman olarak Allah’ın hükmüne dönüş yaparlar’ dedi. Halid, Salûbâ’nın bulduğu elçiye de
‘Adın nedir’“ diye sordu. O da
‘Adım Hizkil’dir’ dedi. Hz. Halid
‘Şu mektubu al! Ey Rabb’im! Onların canlarını al!’ diye beddua etti. İşte mektuplar:
“Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla! Velid oğlu Halid’den Fars liderlerine! Bunlardan sonra; Allah’a hamdolsun ki O sizin düzeninizi çözüp hilelerinizi gevşetti. İttifakınızı bozdu. Şayet Allah Teâlâ bunu yapmamış olsaydı hakkınızda daha kötü olurdu. Gelin, bizim dinimize girin! O zaman sizi topraklarınızda serbest bırakır başkalarının topraklarına gideriz. Aksi takdirde siz istemeseniz de bu olacaktır. Hem öyle bir kavmin eliyle olacaktır ki sizin hayatı sevdiğiniz gibi onlar da ölümü severler”.
“Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla! Halid bin Velid’den Fars kumandanlarına! Bunlardan sonra; müslüman olunuz, kurtulunuz! Olmadığınız takdirde zimmet akti yapınız ve cizye veriniz. Ya da üzerinize öyle bir ordu ile gelirim ki sizin şarap içmeyi sevdiğiniz gibi onlar da ölümü severler”[2]
[1] İbn Cerir, Tarih, II/554 (Mücalid’den o da Şa’bi’den).
[2] İbn Cerir, II/571 (Muttasıl senetle).
Muhammed Yusuf Kandehlevi, Hayatu’s-Sahabe, sf : 1/199.
